Msg # 2157 Type:P Stat:N To: PE1GMM From: PA3EAE Date: 07-Apr/0009 Subject: Req File: NETROM\UITLEG.NED R:880406/1959z 3336@PA3EAE [** Naaldwijk-Westland-Holland **] From: reqfil@PA3EAE Net-rom, wat is dat ? --------------------- net-rom een eigelijk een doodgewone 32 k. eprom maar wel met een bijzondere inhoud. we kunnen deze eprom zetten in een tnc 2, 2c ,tnc 200 en een tnc 220. het gebruik en de ons tot nu toe bekende commando,s veranderen en we hebben een knooppunt gecreerd dat een aantal functies zelfstandig uitvoert. waarom eigelijk een dergelijke net-rom ? eerst even het volgende voorbeeld. vanuit nijmegen willen we een verbinding in p.r. naar hamburg leggen.we kunnen dat proberen op 70 of op 2 mtr. in beide gevallen zullen we een bepaalde weg kiezen via , via enz. aangenomen we hebben het pad gevonden en de berichtgeving kan beginnen. nu moet u niet al te licht denken over dat pad vinden want vaak zijn stations juist op het moment dat u ze nodig heeft , niet qrv. ander pad vinden enz. ook kan een bepaalde verbinding door overbelasting tijdelijk onbereikbaar zijn. dat kunt u niet horen, wel zien aan het aantal herhalingen want elk bericht wordt via uw digi,s steeds herhaald. zit op het einde van de keten een knelpunt, dan zal het betreffende bericht in zijn geheel weer vanuit de afzender moeten worden herhaald. in de praktijk komt het er dus wel opneer dat berichten via meerdere steunpunten maar een zeer kleine kans hebben goed aan te komen, althans binnen een redelijk tijdsbestek. de kans dat een bericht de eerste keer goed aankomt , is bij gebruik van 3 digi,s maar ongeveer 20 , bij 4 digi,s beneden de 5 .... een pover resultaat ? ja inderdaad.. de techniek laat ons echter niet in de steek. ook voor verdere verbindingen zijn op het moment een aantal oplossingen in opbouw. een van de oplossingen is het net-rom. een gewoon ic maar , zoals ik u al vertelde, met bijzondere mogelijkheden. de dichstbijzijnde net-rom voor ons (nijmegen) is db0kv in kleef. het is eigelijk een gewone 70 cm digipeater ( op uiteraard 438.075 mhz.) die u kunt aanspreken met :c db0kv of korter :c kle . dit is alvast het eerste verschil. wat kunnnen we verder met een net-rom ? 1. normaal als digipeater gebruiken. voorbeeld: connect pa7xxx via db0kv,dl2ecy enz. hierbij maakt u dus geen gebruik van de net-rom faciliteiten. 2. digipeaten met s(tore) en f(orward) van het net-rom. dit heeft het voordeel, dat bij grotere afstanden een aanmerkelijke verbetering in het bevestigen optreed. denk er hierbij aan, dat de net-rom de boodschap opslaat en de bevestiging controleert. dus geen eindeloze herhalingen als een deel bericht niet goed is aangekomen. is het bericht eenmaal bij de betreffende net-rom aangekomen, dan zal die het verder leiden. ook kunnen we hier aanmerken, dat de fre- quentie veel minder druk is. het herhalen gebeurt over een veel kleiner deel van het pad. voorbeeld: eerst de net-rom knoop connecten. u krijgt de volgende bevelen ter beschikking: users-nodes-parms-ident-connect gewoon proberen, dan ziet u het resultaat !! om vervolgens een station te connecten geeft u ( zonder voortekens) c pa0xxx via pa0zzz. 3. digipeaten met net-knopen en s en f. hierbij is de bevestiging niet meer van eind tot eind. de afzender krijgt dus niet steeds de bevestiging van de packets. de berichten worden veel vlotter over lange afstanden overgeseind. ook is het nu mogelijk om bijvoorbeeld in nijmegen met 70 erin te gaan en er in hamburg weer uit te komen op 2 mtr. voorbeeld: a. u connect het net-rom b. nu krijgt u de net-rom bevelen c. geef bijvoorbeeld : c pe1fib-7 in u bent nu op 70 cm omgeschakeld. d. geeft u bijvoorbeeld: c pe1fib, dan heeft u op 2 mtr omgeschakeld. u kunt dus een net-rom aangeven van waaruit u verder wilt connecten. u kunt nu op de gekozen qrv verder naar naar xxx. de meeste stations met -7 werken op 70 cm, met alle andere suffixen op 2 mtr. de commando,s - - - - - - - nadat u de net-rom geconnected heeft kunt u een aantal commando,s geven. de eerste die we pakken is "n". denk er wel aan geen voortekens dus alleen de n. het netrom antwoord met : mg:db0ii ms:db0ea db0iy-1 h:db0fd h70:db0fd-7 goe:db0fe bs:db0fc op het scherm ziet u dan de nodes die ,ons, net-rom hoort en waarmee hij contact heeft. normaal is het voldoende om de afkortingen te gebruiken. mg is muenchen-gladbach, h of hh is hamburg enz. de codering is dezelfde als de auto kentekens in dl. wat u niet ziet zijn de zgn. verborgen nodes. dit zijn de nodes die geen id. uitgeven en dus niet in contact staan met ,onze , net-rom. willen we verder kijken dan kunnen we uiteraard via kle naar mg en vragen weer de nodes op die in muenchen -gladbach gehoord worden. na c kle vragen we c mg en daarna weer de n van nodes. dit ,grapje, kunnen we verder uitbreiden tot de volgende node...willen we weten hoe de route ligt naar bijvoorbeeld hamburg? vraag het de net-rom. we connecten kle. , vragen :nodes h70 en krijgen het antwoord: routes to:h70:db0fd-7 11 5 0 db0ea 83 5 0 db0ii dit verhaaltje verteld ons dan dat de route naar hamburg gaat via db0fd-7 via db0ea en db0ii . de cijfers voor de calls geven aan het goed of slecht de route werkt. 255 is het beste alles daar beneden is slechter dan 100 procent. het commando ident het ident commando stelt de operator of diens gemachtigde in staat om de parameters te bekijken en eventueel te veranderen. geven we als gebruiker dit commando dan krijgen we alleen de call en de afkorting daarvan. het commando parms ---------------------- geven we als gebruiker dit commando dan zal de net-rom antwoorden met een reeks cijfers. parms 50 1 192 255 6 5 3600 64 60 3 3 180 enz. de parameters hebben allen een betekenis (uiteraard) . in een van de volgende uitzendingen gaan we hierop verder in. in pricinpe is het mogelijk voor de gebruiker en de bediener om te zien hoe de tnc met net-rom geschakeld en geset is. Even eerst een kleine correctie op de vorige aflevering. een aan tal malen werd geschreven bijv. h70. ik vertelde u dan dat dat hamburg op 70 was .. is niet juist .. h70 wil zeggen hannover. hh70 is hamburg (hanzestadt hamburg). na deze correctie gaan we gewoon verder. verklaring van de reeks getallen die u van de net-rom gezonden krijgt als u :parms geeft. voorbeeld: 50 1 192 255 6 5 3600 64 60 3 3 180 4 4 900 16 4 7 10 100 18000 1 1 1 . deze parameters hebben de volgende betekenis: default min. max. 1. max destination list entries 50 1 400 2. worst quality for auto upd. 1 0 255 3. channel 0 (hdlc) quality 192 0 255 4. channel 1 (rs 232) quality 255 0 255 5. obsolentce count initializer 6 0 255 6. obsolence count min to be broadc. 5 1 255 7. auto-update broadcast interval 3600 0 65535 8. network "time-to-live" initializer 64 0 255 9. trnsport time-out 60 5 600 10. transport max. tries 3 2 127 11. transport acknowledge delay 3 1 60 12. transport busy delay 180 1 1000 13. transport request window size 4 1 127 14. congestion control treshold 4 1 127 15. no activity timeout 900 0 65535 16. link digipeater wait "dwait" 16 0 127 17. link t1 time-out "frack" 4 1 15 18. link tx window "maxframe" 7 1 7 19. link maximum tries 10 0 127 20. link t2 time-out 100 0 65535 21. link t3 time-out 18000 0 65535 22. ax-25 digipeating 1 0 1 23. valid callsigns 1 0 1 24. station id. beacons 1 0 1. er is , zoals u ziet nog al wat te veranderen en te programmeren in zo,n net-rom. tot slot nog enige vertalingen en definities. user ---- elke gebruiker van een packet radio station in ax25 protocol. ook een bbs of een automatisch station is een user. digipeater ---------- een station dat de mogelijkheid heeft om ax 25 frames ,nader gespecificeerd in het protocol, te herhalen en verder te zenden. node ----- een packet radio station die een tnc-2 of cloon gebruikt in combinatie met een net-rom. over het algemeen onbemand en geplaatst op een gunstige plaats voor radioafstraling. dual-channel node ----------------- een stel net-rom nodes die op verschillende frequenties werken en aan elkaar gekoppeld zijn door middel van de rs 232 in/outputs. multi-channel node ------------------ drie of meer nodes die allen op een andere frequentie werken en met elkaar via een diode-matrix en rs 232 gekoppeld zijn. link ---- een verbinding tussen een node aan een van beide of beide einden. hier wordt altijd gebruik gemaakt van het ax25v2 protocol als dit mogelijk is, anders in ax25v1 protocol. uplink ------ een ax25 verbinding tussen een gebruiker en een node, op initiatief van een gebruiker. een uplink is meestal een direkte verbinding maar kan eventueel via digi,s lopen als gewenst wordt. downlink -------- een verbinding in ax 25 tussen een node en een user op initiatief van een node. een downlink is meestal een direkte verbinding maar kan ook via digi,s lopen. een downlink wordt gemaakt door een node in opdracht van een user. crosslink --------- een ax 25 verbinding tussen twee verschillende nodes. het is vaak een direkte verbinding maar kan ook ge-digipeated worden. een crosslink wordt op initiatief van een node gecreeerd. hierbij wordt de route vastgelegd van een te verzenden packet. een (1) crosslink kan een aantal circuits beheersen zodat het onnodig is om meerdere crosslinks op een route te gebruiken. we hebben in een aantal afleveringen gezien wat via een net-rom knooppunt allemaal kan . we gaan nu eens in de praktijk kijken was zo al de aanwijsbare voordelen zijn. het ax-25 protocol was in eigelijk ontwikkeld voor een punt tot punt verbinding, dus zonder digipeaters. in de eerste aangepaste versie kon met een digi gewerkt worden, later waren zelfs tot 8 digi,s mogelijk in de versie ax25-1. zoals de ervaren packeteers echter wel weten, is het praktisch niet mogelijk om te werken over een pad dat bestaat uit meer dan twee of drie stations. de reden is dat ax-25 digipeaters onderling niet deelnemen aan de fout controle. voor een ax 25 packet is het steeds moeilijk om langs een bepaald pad doorgestuurd te worden zonder onderweg wel ergens een ,foutje, op te lopen. dit betekent wel dat als aan het einde van het pad er iets verkeerd gaat, de hele santekraam van voren aan moet worden herhaald met weer alle risico,s van ergens een , foutje , op te lopen. de kans dat een ax25 packet zijn reis succesvol kan vervolgen neemt snel af met het aantal tussenstations. bijvoorbeeld moeten er vier digi,s ingeschakeld worden om van los angeles naar san franscico te komen. aangenomen dat de betrouwbaarheid per digi ongeveer 90 procent is ( behoorlijk optimistisch ), dan is de kans dat de packet ongeschonden bij het eindstation aankomt al minder als 35 procent. we moeten hierbij ook nog denken aan het foutloos overkomen van de bevestiging. gemiddeld zullen er dus 2.9 herhalingen moeten zijn om alles goed over te krijgen. daar de gebruikelijke treshold-time-out ongeveer 35 seconden is voor een 5-hops verbinding, zal dit nu zijn opgelopen naar 77 seconden. wel vooropgesteld, dat de betrouwbaarheid voor elke digi 90 procent is,en er in 1200 baud gewerkt wordt. bij het gebruik van een net-rom knooppunt worden deze getallen met sprongen gunstiger. als nu een gebruiker in los angeles een packet wil verzenden naar san francisco dan kan dit in een net-rom worden ingestuurd. deze node stuurt de packet direkt naar de eerstvolgende node en de afzender zal een bevestiging ontvangen. deze handeling gebeurt daarna nog vijf keer. zou een packet beschadigd worden, ergens onderweg, dan zal dit alleen herhaald worden door de twee nodes )net-rom) waartussen het op dat moment werd verzonden. het resultaat is dan dat de verloren tijd waarin anders herhaald moet worden, zakt naar minder als 10 seconden. de verbetering is dan op bovengenoemd voorbeeld tussen san fransico en los angeles ongeveer 800 procent , ja u leest goed achthonderd procent. voor nog langere paden neemt deze vebetering nog veel grotere vormen aan, zeker als de condities slechter zijn. uplinks, downlinks and crosslinks. stel dat u een ,user, bent met een contact-mogelijkheid naar een locale node, en u wilt iemand connecten die binnen het bereik van uw local mode ligt. u kunt dan connecten op de ,ouderwetse, manier door gebruik te maken van de node als digipeater. om echter de voordelen van het zgn. ,store and forward, systeem te benutten zult u het anders moeten aanpakken. de procedure is dan als volgt: 1. connect de node (uplink) 2. geef een connect opdracht voor het betr. station (downlink) alle ax-25 frames hebben de calls van zowel de afzender, de geadresseerde en de tussenstations.. als u het verzoek voor een downlink geeft, adopteert de node uw call als de afzender inplaats van zijn eigen roepletters. dit is noodzakelijk omdat dan het doelstation duidelijk wordt door wie de boodschap is verzonden. in het bijzonder is dit belangrijk als gewerkt wordt met een mailbox of een gateway. ja, is dat zo ?? neen eigelijk niet helemaal. zou het allemaal zo gaan als bovenbeschreven dan kan de situatie ontstaan, dat de node met uw callsign werkt maar dat tevens uw call te horen is door het einstation. dit zou om maar in ax-25 protocol te spreken een direkte botsing betekenen. om deze ,aanvaring, te voorkomen zijn de volgende voorzorgen genomen. de node gebruikt weliswaar uw roepletters maar verandertde ssid (de -.. suffix) naar -15. voorbeeld: uw call is pa0pak, dit wordt dan in de node pa0pak-15. werkt u met pa0pak-2 dan verandert de node dit in pa0pak-13. hij gebruikt dus altijd als suffix 15 min de reeds toegevoegde ssid. volgende veronderstelling. uw wilt een station connecten dat niet binnen het bereik ligt van uw node. ook nu zoudt u de oude manier kunnen volgen. via via enz, dit lukt omdat elke node ook een digi is. om echter weer de voordelen van de net-rom en store en forward te kunnen benutten, gaat u als volgt te werk: 1. connect uw local node. 2. geef opdracht de andere node te connecten. 3. geef opdracht om het betreffende station te connecten met opdracht 2 van deze procedure verzoekt u uw locale node om een circuit te realiseren tussen uw node en de verder af gelegen node. is de verafgelegen node niet direkt door uw node te bereiken dan zal een pad gecreeerd worden via een aantal andere steunpunten. in ieder geval wordt het pad door de node uitgezocht en benut. het circuit (pad) dat door u benut wordt loopt dan via een aantal ax-25 steunpunten (crosslinks). reeds voor dat u een verbinding wilde beginnen waren deze ,paden, al aan de node bekend. een crosslink kan een aantal circuits in bedrijf houden en controleren. ook is het mogelijk dat een circuit gevormd wordt alleen dan als er om gevraagd wordt. dit zijn echter niet de zorgen van de ,user, wel is het interessant om te weten, wat er zo al in zo,n node gebeurt.